หลักการเขียนสมมุติฐาน
สมมุติฐานที่ดีควรมีลักษณะดังนี้
- จุดมุ่งหมาย สอดคล้องกับสมมุติฐาน และผลของการศึกษาค้นคว้า
- สามารถทดสอบได้ด้วยข้อมูล หลักฐานต่าง ๆ
- ใช้ภาษาชัดเจน เข้าใจง่าย และรัดกุม
- สมเหตุสมผล โดยตั้งมาจากหลักของเหตุผล ตามทฤษฏี และผลการศึกษาค้นคว้า ที่ผู้ศึกษาค้นคว้ามา
หลักการเขียนสมมุติฐาน
- ใช้ข้อความที่เฉพาะเจาะจง กะทัดรัด ชัดเจน สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายของการศึกษาค้นคว้า
- เขียนสมมุติฐานหลังจากได้ศึกษาค้นคว้าจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง ครบถ้วนแล้ว
- โดยทั่วไปจะตั้งสมมุติฐานก่อนการเก็บรวบรวมข้อมูล แต่มีการศึกษาค้นคว้า บางประเภท เช่น การศึกษาค้นคว้าเชิงคุณลักษณะ หรือเชิงคุณภาพ อาจไม่จำเป็นต้องตั้งสมมุติฐานก่อน แต่อาจเริ่มจากการสังเกต รวบรวมข้อมูล แล้วตั้งสมมุติฐานจากข้อมูลที่ค้นพบก็ได้
- เขียนสมมุติฐานที่สามารถทดสอบได้จากข้อมูลที่ได้รวบรวมมา
- กรณีมีหลายประเด็นควรแยกสมมุติฐานออกเป็นรายข้อ ซึ่งในการศึกษาค้นคว้าครั้งนั้นจะทำการทดสอบเป็นรายข้อ
ตัวอย่างสมมุติฐาน
- นักเรียนที่ดื่มนมจะเติบโตมากกว่านักเรียนที่ไม่ได้ดื่มนม (จรัญ จันทลักขณา และกษิดิษ อื้อเชี่ยวชาญกุล. 2551 : 39)
- เกษตรกรที่รวมกลุ่ม มีความเข้มแข็งทางสังคม และเศรษฐกิจ มากกว่าเกษตรกร ที่ไม่รวมกลุ่ม (จรัญ จันทลักขณา และกษิดิษ อื้อเชี่ยวชาญกุล. 2551 : 36)
- ผลการเรียนมีความสัมพันธ์กับแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ (บุญชม ศรีสะอาด. 2545 : 37)
- หลังจากใช้โปรแกรมค่ายโรงเรียนเพื่อสร้างสัมพันธภาพ นักเรียนกลุ่มทดลองปรับตัวเข้ากับเพื่อนได้ สูงกว่าก่อนการทดลอง (วาสนา ฤทธิสิทธิ์. 2552 : 63)
ตัวอย่างสมมุติฐาน
- นักเรียนที่ดื่มนมจะเติบโตมากกว่านักเรียนที่ไม่ได้ดื่มนม (จรัญ จันทลักขณา และกษิดิษ อื้อเชี่ยวชาญกุล. 2551 : 39)
- เกษตรกรที่รวมกลุ่ม มีความเข้มแข็งทางสังคม และเศรษฐกิจ มากกว่าเกษตรกร ที่ไม่รวมกลุ่ม (จรัญ จันทลักขณา และกษิดิษ อื้อเชี่ยวชาญกุล. 2551 : 36)
- ผลการเรียนมีความสัมพันธ์กับแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ (บุญชม ศรีสะอาด. 2545 : 37)
- นักเรียนที่เรียนด้วยกระบวนการกลุ่ม มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงกว่า นักเรียนที่เรียนด้วยการบรรยาย (บุญชม ศรีสะอาด. 2545 : 34)
- บุคลากรสาธารณสุข มีอิทธิพลต่อการบริหารงานของหัวหน้าสถานีอนามัย (อิสรา ตุงตระกูล. 2553 : 10)
- ครูบรรณารักษ์ ที่มีวุฒิต่างกัน มีปัญหาการประชาสัมพันธ์ห้องสมุดโรงเรียนแตกต่างกัน (ศุภชัย เขียวทอง. 2533 : 3)
- ปัญหาการจัดกิจกรรมชุมนุมห้องสมุดของครู และนักเรียน แตกต่างกัน (วัชรีวรรณ วัดบัว. 2535 : 4)
- ครูที่มีประสบการณ์ต่างกัน คือน้อยกว่า 5 ปี กับตั้งแต่ 5 ปีขึ้นไป มีปัญหาการสอนวิชาการศึกษาค้นคว้า แตกต่างกัน (สมเกียรติ สงฆ์สังวรณ์. 2533 : 5)
- ปัญหาการจัดกิจกรรมสหกรณ์โรงเรียนของครู และนักเรียน แตกต่างกัน (จารุ โรจนรังสิมันตุ์. 2526 : 29)
- ความวิตกกังวลในการเรียนภาษาอังกฤษของนักเรียน หลังการจัดกิจกรรม ลดลงจากก่อนการจัดกิจกรรม (ลดาวัลย์ อูปแก้ว. 2552 : 4)
- ความสามารถทางการเขียนภาษาไทย ของนักเรียนที่เรียนแบบมุ่งประสบการณ์ กับการเรียนตามคู่มือครู แตกต่างกัน (นลินี บพิตรสุวรรณ. 2537 : 78)
- หลังจากใช้โปรแกรมค่ายโรงเรียนเพื่อสร้างสัมพันธภาพ นักเรียนกลุ่มทดลองปรับตัวเข้ากับเพื่อนได้ สูงกว่าก่อนการทดลอง (วาสนา ฤทธิสิทธิ์. 2552 : 63)